آنالیز عوامل گسترش و نابودی تالاب های دریای خزر و تالاب گمیشان

به گزارش دَبی بلاگ، به گزارش خبرنگاران به نقل از معاونت علمی و فناوری، شناسایی عوامل کنترل کننده تالاب ها تاثیر بالایی در مدیریت بهتر آنها دارد. زمانی که عوامل موثر در ایجاد یا خشک شدن آنها تعیین گردد می توان با کنترل موارد برای بقای بیشتر یاری کرد.

به همین دلیل محققان دانشگاه تهران، عوامل موثر در گسترش و نابودی تالاب های دریای خزر و تالاب گمیشان را با انجام پژوهشی آنالیز کردند. صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نیز با توجه به اهمیت این موضوع از انجام این پژوهش پشتیبانی کرد. آنها عوامل موثر در ایجاد و خشک شدن تالاب گمیشان را آنالیز کردند. فرصتی که دریا در اختیار این محققان قرار داد تا با یاری آن مدیریت سواحل را بهتر عملی نمایند.

تالاب ها محیط های دینامیکی منطقه ساحلی محسوب می شوند. آنها به شدت تحت تاثیر تغییر تراز دریا، محیط های خشکی و به ویژه میزان ورودی رودخانه ها و اثرات انسانی قرار دارند. از سویی نقش آنها در زیست بوم و اثرات محیطی، ناحیه ای و حتی جهانی غیر قابل انکار است.

تالاب ها را می توان جزء اشکال ثانویه منطقه ساحلی بر شمرد که توسط ماسه های سدی، جزایر سدی و نیز در آب های آزاد توسط جزایر مرجانی تشکیل می شوند. محیط تالابی در دریای خزر محیط حساس اکولوژیکی محسوب می شوند که تحت تاثیرات تغییرات سیستم های خشکی و دریایی قرار می گیرند. به دلیل تغییرات شدید دریای خزر تحول این اشکال نزدیک به ساحل نیز آسیب پذیرتر و تحولات مورفولوژیکی آنها نسبت به تالاب های دریای آزاد سریع تر است.

تالاب گمیشان در منتهی الیه سواحل شرقی ایران به عنوان تنها منطقه بکر دریای خزر محسوب می گردد که چندین بار و در ترازهای مختلف تشکیل و نیز به طور کامل از بین رفته است. تصاویر ماهواره ای در سال 2016 نشان می دهد که متاسفانه تالاب گمیشان به طور کامل خشک شده است. شواهد زمینی و داده های ماهو اره ای نشان می دهد که این تالاب از سال 1850 میلادی تا کنون حداقل 3 بار تشکیل و خشک شده است.

در این پژوهش ابتدا جلگه ساحلی بخش شرق دریای خزر با استفاده از تصاویر ماهواره و بازدید میدانی مورد مطالعه دقیق نهاده شد و سپس مراحل بعدی گسترش و نابودی تالاب گمیشان آنالیز شد. نقشه برداری زمینی، نمونه برداری و پردازش تصویر از جمله برنامه های مورد نظر در انجام این پروژه بود.

تالاب ها در زیست بوم 3 مقیاس محلی، ناحیه ای و جهانی نقش دارند و آنها پالس های قوی از شرایط آب و هوایی را بروز می دهند بنابراین اجرای چنین طرحی لازم است.

کاربرد این پژوهش با توجه به نقش و اهمیت دریای خزر جنبه های مختلف را در بر گیرد. از آنجاکه تغییرات دریای خزر بر همه فعالیت های کنونی ساحلی از جمله سکونتگاهی، زیستی، ارتباطی، توریستی، تفریحی تاثیر می گذارد، بنابراین زمینه های استفاده و کاربرد نتایج آن گسترده است.